سرزمین لی لی پوت های ایران

می گویند روستای ماخونیک هیچ سابقه تاریخی مکتوبی ندارد و فقط کلنل چارلز در زمان ناصرالدین شاه در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان به توصیف این منطقه اسرارآمیز پرداخته است. می گویند مردم ماخونیک تا 50 سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند، لب به گوشت نمی زدند... می گویند ماخونیکی ها تلویزیون را ام الشیاطین می دانند و در خانه های کاهگلی آنها خبری از جعبه جادو نیست... عادات سفت و سختی که این روزها شاید ردپای آنها را در کمتر خانواده ماخونیکی ببینید. درست مثل کوتاه قدی که با لطف تاسیس مرکز بهداشت در منطقه، کم کم در میان مردم ماخونیک به افسانه تبدیل می شود...

روستای مینیاتوری

ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان است. روستای لی لی پوتی ایران که شهرت و آوازه اش را از زنان و مردان کوتاه قامت خود دارد که شب ها، زیر سقفی کوتاه تر از سقف خانه های ما چشم می بندند و صبح ها، از چهارچوب هایی کوتاه تر از چهارچوب های خانه های ما پا بیرون می گذارند تا راهی معدن شوند، دام هایشان را چرا دهند یا زمین های زراعی شان را شخم بزنند.

سرزمین لی لی پوت های ایران، با 12آبادی اطرافش، منحصر به فردترین روستای ایران است که ساکنان آن، بیماری کوتاهی را نسل به نسل از پدران خود به ارث برده اند. هر چند که این روزها با احداث خانه بهداشتی در روستا، قد کودکان ماخونیکی بلند تر شده است، اما جا به جای این روستا را که بگردید، هنوز ردپایی از زندگی مینیاتوری گذشتگان روستا خواهید دید.

برای دیدن ماخونیک باید به استان خراسان جنوبی سفر کنید و سری به شهرستان سربیشه بزنید.  78 کیلومتر مانده تا شرق شهر سربیشه،  در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح روستایی قرار گرفته که پیدا کردن آن جز با راهنمایی بومی های منطقه تقریبا غیر ممکن است. روستایی با کمتر از 600نفر جمعیت که قدشان به زحمت به 140 سانتی متر می رسد. مردم این روستا سنی حنفی هستند و با شما به زبان فارسی و لهجه خاص خراسانی ماخونی صحبت می کنند.

درباره وجه تسمیه روستا هم چند روایت وجود دارد که البته چندان معتبر به نظر نمی رسند. در بعضی از اسناد قدیمی که تاریخ نگارش آنها به 300 سال قبل می‌رسد، نام روستا مادخنیک ذکر شده‌... کلمه ای که مرکب از دو جزء «ماد» و «دخنیک» است. ماد در زبان پهلوی و پارسی باستان به ماه تبدیل شده که یکی از معانی آن شهر و مملکت است و در مجموع بنام شهر ماخونیک است. عده ای هم معتقدند که به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا، به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته‌است.

خانه های کوتاه

بافت مسکونی روستا در دامنهٔ تپه تشکیل شده است. با خانه‌هایی بهم فشرده و کوتاه که در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و برای وارد شدن به خانه، باید کمر خم کنید و از درهای کوچک چوبی بگذرید . بعد، پا روی یکی دو پله درگاهی بگذارید تا به کف خانه برسید. اما با تمام این ها، بافت شهری ماخونیک به خانه های خشت و گلی کوچک محدود نمی شود. سال هاست که پای خانه های آجری امروزی هم به ماخونیک رسیده و رنگ و بوی امروزی تری به روستا داده است.

از ماخونیك تا مرز افغانستان حدود نیم ساعت راه است و این مهم ترین دلیل ادعایی است که اصلیت اهالی این روستا را به افغانستان نسبت می دهد. افغان هایی که ظاهرا در حدود سه چهار قرن پیش به این ناحیه آمده‌اند و این روستای کوچک را برای سكونت شان انتخاب كرده‌اند.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد